Występowanie wad wzroku z roku na rok jest coraz poważniejszym problemem. Dotyczy to zarówno strefy zdrowotnej, jak i ekonomicznej. Obecnie uważa się, że wady oraz choroby układu wzrokowego są jednym z najczęstszych zagrożeń zdrowotnych naszego społeczeństwa. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia około 2,3 miliarda ludzi na świecie ma wady wzroku. Niestety większość z nich skarży się na niską ostrość widzenia z powodu niewłaściwie przepisanej, bądź zastosowanej, korekcji.

Spis treści:

1. Jak rozwijają się wady wzroku i dlaczego się pojawiają?
2. Rodzaje najczęstszych wad wzroku
3. Jak zatrzymać wadę wzroku?
   • Metody Williama Batesa
   • Zdrowa dieta
   • Współczesne metody
4. Czy można cofnąć wadę wzroku?

Jak rozwijają się wady wzroku i dlaczego się pojawiają?

Układ wzrokowy jest bardzo skomplikowany. Podzielić go możemy na część mającą za zadanie odebrać i przekazać to, co widzimy oraz na część, która ma odebrać i nazwać to, co obserwujemy.

Niestety pierwsza część układu wzrokowego bardzo często obarczona jest pewnym błędem, który uniemożliwia przekazanie idealnie ostrego obrazu dalej. Tym błędem najczęściej jest wada wzroku. W miarowym oku, czyli pozbawionym wady, światło przechodzi przez układ optyczny i ogniskuje się idealnie na siatkówce. To jej rolą jest odbieranie wrażeń wzrokowych i przekazanie jej za pomocą nerwu do mózgu.

Warunkiem osiągnięcia ostrego obrazu na siatkówce, jest odpowiednie skupienie wiązki światła, która wpada do gałki ocznej. Aby do tego doszło, układ optyczny oka musi dopasować się do obserwowanego przedmiotu i sytuacji. Wady wzroku skutecznie to uniemożliwiają. W przypadku oka obarczonego wadą refrakcyjną, promienie światła nie zostaną skupione na siatkówce, tylko przed lub za nią.

Rodzaje najczęstszych wad wzroku – krótko o ich przyczynach i objawach

Wady wzroku możemy podzielić na pięć grup:

1. krótkowzroczność,
2. dalekowzroczność,
3. astygmatyzm,
4. starczowzroczność,
5. różnowzroczność.

Każda z nich jest wywołana innymi czynnikami i może dawać inne objawy.

• Krótkowzroczność – wada ta powoduje, że światło skupia się przed siatkówką. W przypadku wysokiej krótkowzroczności (powyżej około -4,00 D) przyczyną jest długość gałki ocznej. W takiej sytuacjmi siła skupiająca gałkę oczną jest zbyt duża względem długości oka. Najczęściej rozwija się w okresie dojrzewania, co zdaniem badaczy ma związek z zachodzącymi w tym czasie procesami biologiczno-chemicznymi w obrębie gałki oraz nadmierną pracą w bliskich odległościach.
  Objawy krótkowzroczności to: nieostre widzenie przedmiotów, które znajdują się daleko, mrużenie oczu, znaczne pogorszenie ostrości podczas zmierzchu, tarcie oczu, bóle głowy.
• Dalekowzroczność – inaczej określana jako nadwzroczność. W jej przypadku promienie światła skupiają się za siatkówką. Odwrotnie niż w przypadku krótkowzroczności, tutaj oddalone przedmioty są wyraźne, a te, znajdujące się blisko – nieostre. Przyczyną może być zbyt krótka gałka oczna lub słaba moc układu optycznego. Jest to nietypowa wada wzroku z tego powodu, że w początkowym stadium może nie dawać wyraźnych objawów i przez długi czas pozostać niewykryta i nieskorygowana.
  Objawy dalekowzroczności pojawiają się później i poza niewyraźnym widzeniem z bliska możemy zauważyć zmęczenie wzroku, nieostre widzenie w bliskich odległościach (nietypowe dla młodych osób), łzawienie, częste mruganie, światłowstręt, bóle głowy, czasami równoległe występowanie zeza zbieżnego (przez wzmożoną pracę mięśni gałki ocznej).

• Astygmatyzm – tę wadę cechuje niesymetryczne skupienie promieni światła. Idealna gałka oczna skupia wiązki tak samo w każdym stopniu. Jeżeli dany promień jest skupiony mocniej lub słabiej, powstaje częściowo nieostry obraz na siatkówce.
  Najbardziej charakterystyczny objaw astygmatyzmu to okresowe zaburzenia ostrości widzenia oraz mrużenie oczu, nawet u osób nadwzrocznych. Mogą pojawić się zawroty głowy i obecne w wielu wadach bóle głowy, oczu i zmęczenie.
• Starczowzroczność – znana też jako prezbiopia bądź presbiopia. Pojawia się wraz z wiekiem, najczęściej po 40. roku życia. Przyczyną jest starzenie się oka, co ogranicza jego zdolności akomodacyjne i powoduje, że przedmioty, które znajdują się blisko, stają się niewyraźne. Ta wada wzroku dotyka każdego – niezależnie od jakości widzenia do dali.
  Objawy starczowzroczności to to bóle głowy i zmęczenie przy dłuższej pracy z bliska, coraz trudniejsze czytanie drobnych liter i tym samym odsuwanie książki lub gazety na większą odległość, potrzeba lepszego oświetlenia, częste mruganie.
• Różnowzroczność – inaczej nazywana anizometropią. W tej wadzie promienie światła są różnie skupione w jednym i w drugim oku. Przekazanie przez siatkówki, dwóch obrazów o różnej jakości może dawać ogólne pogorszenie ostrości widzenia, ale może być również kompletnie niezauważalne przy widzeniu obuocznym.
  Za najbardziej charakterystyczny objaw różnowzroczności uznaje się przymykanie jednego z oczu lub ruchy nastawcze na stronę lepszego oka. Mogą to być intuicyjne sposoby na wyrównanie jakości widzenia. Może występować dwojenie obrazu i objawy charakteryzujące inne wady, czyli bóle głowy i nieostrość obserwowanych przedmiotów.

Jak zatrzymać wadę wzroku?

Do tej pory nie opracowano metod ani ćwiczeń, które jednoznacznie – w sposób udowodniony naukowo – pozwalałaby skutecznie zahamować postępowanie wady wzroku. Należy pamiętać, że każdy układ wzrokowy i każdy człowiek jest inny i dana metoda zahamowania wady wzroku może być zarówno skuteczna jak i może zakończyć się niepowodzeniem.

Metody Williama Batesa

Najwięcej wskazówek zaproponował amerykański okulista, William H. Bates, w wydanej w 1920 roku książce „The Cure of Imperfect Sight by Treatment Without Glasses”. Zachęcał do ćwiczenia wzroku, w tym relaksacji poprzez palming, czyli zakrywanie oczu dłońmi tak, by nie dopływała do nich ani odrobina światła. Im głębsza czerń widziana podczas takiej relaksacji, tym większe odprężenie. Metody Batesa nie znajdują jednak potwierdzenia naukowego.

Zdrowa dieta

Nie istnieją specjalne mieszanki składników czy suplementy, które mogłyby sprawić, że duża wada wzroku magicznie zniknie. Warto jednak dbać o to, by w Twojej codziennej diecie znalazły się te trzy witaminy, których pozytywny wpływ na narząd wzroku został potwierdzony:

• witamina A – znajdziesz ją w marchwi, jarmużu, szpinaku, brokułach, awokado, serach i wątrobie;
• witamina B2 – sięgaj po migdały, drożdże, mleko i ryby;
• witamina E – obecna w pietruszce, sałacie, kukurydzy i kiełkach.

Współczesne metody

Aby zapobiec pogłębianiu się problemów z widzeniem, współcześni specjaliści zalecają pełne korygowanie wad wzroku za pomocą okularów i soczewek kontaktowych. Co znaczy pełne? Pełna korekcja oznacza zastosowanie maksymalnego plusa, który nie pogarsza ostrości wzroku lub najmniejszego minusa, który daje pełną ostrość wzroku. Metoda celowego zaniżania korekcji minusowej, aby „oko się nie rozleniwiło”, jest aktualnie uważana za błąd w sztuce.

Ponadto dobrym sposobem zapobiegania, szczególnie krótkowzroczności, jest zwiększenie aktywności w naturalnym oświetleniu i poprawę oświetlenia w miejscu pracy oraz aktywnego odpoczynku. To najłatwiejsze i najlepiej dostępne metody.

Kolejnym rozwiązaniem, szczególnie w przypadku dzieci, może być zastosowanie atropiny, czyli środka porażającego układ akomodacyjny oka. Taka terapia jest stosowana w przypadku wysokich wad wzroku i może być przeprowadzana tylko przez okulistę.

Czy można cofnąć wadę wzroku?

Samoistne ustąpienie wady wzroku jest mitem. To trzeba zaznaczyć. Są jednak sytuacje, w których dochodzi do pewnego „cofnięcia” lub do mylnego wrażenia ustąpienia wady.

To na przykład nadwzroczność, która – o ile zostanie wykryta szybko, i równie szybko przeprowadzi się terapię wzroku – może się „cofnąć”, natomiast dotyczy to dzieci i młodzieży. W kilku pierwszych lat życia występuje bowiem emmetropizacja, czyli samoistne zmniejszanie się wady wzroku, wpisane w proces rozwoju i kształtowania się narządu wzroku.

Wada wzroku nigdy sama nie ustępuje. Mogą pojawić się różne odstępstwa, których przyczynę można odnaleźć po przeprowadzeniu specjalistycznych badań.

Dalekowzroczność najczęściej zmniejsza się w wieku dziecięcym, ale to nie oznacza, że może się całkowicie „wyzerować”. Często wartość wady, która została, może zacząć pojawiać się po 20 roku życia.

Krótkowzroczność pojawia się najczęściej w okresie dojrzewania i może się pogłębić, jeżeli pracujemy długo w bliskich odległościach oraz jeżeli narażamy oczy na przewlekły stres i zmęczenie. Często mylnym wrażeniem jest pojawiająca się prezbiopia u krótkowidza, w wyniku której korekcja do bliży będzie potrzebowała coraz mniejszej wartości minusa. Należy pamiętać, że nie jest to proces cofania się wady, a jedynie jej zmieniania. Proces ten należy skorygować odpowiednią wartością okularów. Dużym błędem krótkowidzów jest ściąganie okularów i „zerowanie” mocy do czytania. Nie zachowanie odpowiedniej wartości mocy okularów przy czytaniu w bliży, może skutkować pogłębieniem się wady.

Zatrzymanie wady wzroku w dosłownym tego sformułowania znaczeniu jest niemożliwe. Każda wada postępuje – pytanie tylko, jak szybko. Stosuj regularnie i w prawidłowy sposób przepisane przez lekarza okulary lub soczewki kontaktowe, dołącz do tego profilaktykę w postaci dobrej diety, aktywności fizycznej i czasu wolnego spędzanego na zewnątrz, a wada będzie postępować powoli – to jest właśnie sposób na jej zatrzymanie.

Źródła:

• https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/lista/63099,przeciwdzialanie-poglebianiu-sie-wady-wzroku
• https://docplayer.pl/15863249-Naturalne-leczenie-wzroku-bez-okularow.html
• https://www.sw.gov.pl/assets/47/21/18/6c75491fac70f59e15c4d5d5e43040552aa9b396.pdf

mgr Martyna Małgorzata Pająk

Główny Konsultant ds. Optometrii Szkla.com oraz Kodano Optyk

Absolwent Wydziału Lekarskiego II Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, kierunku Optometria oraz pracownik Banku Tkanek Oka w Lublinie. Pasjonatka optometrii klinicznej i medycyny.

Poprzedni wpis

Nadwzroczność – co musisz o niej wiedzieć?

Następny wpis

Czy kolory istnieją?